سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری«حوزه» در استانه فرارسیدن سالروز تاسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، تاریخچه تاسیس و وظایف 22گانه این شورا را بیشتر می کند، صدور پيام نوروزي امام خميني «ره» را در اول فروردين 1359، بايد نقطه عطفي در تاريخ انقلاب فرهنگي دانست. ايشان در بند «11» اين پيام بر ضرورت ايجاد «انقلاب اساسي در دانشگاه‌هاي سراسر كشور»، « تصفيه‌ى اساتيد مرتبط با شرق و غرب» و « تبديل دانشگاه به محيطي سالم براي تدوين علوم عالي اسلامي» تأكيد كردند.
پس از تعطيل رسمي دانشگا هها در خردادماه، امام خميني «ره» در 23/3/59 فرماني را مبني بر تشكيل ستاد انقلاب فرهنگي صادر نمودند كه در قسمتي از فرمان ايشان آمده است:
«مدتي است ضرورت انقلاب فرهنگي كه امري اسلامي است و خواست ملت مسلمان مي‌باشد، اعلام شده است و تاكنون اقدام مؤثري انجام نشده است و ملت اسلامي و خصوصاً دانشجويان با ايمان متعهد نگران آن هستند و نيز نگران اخلال توطئه‌گران كه هم‌اكنون گاه‌گاه آثارش نمايان مي‌شود و ملت مسلمان و پايبند به اسلام خوف آن دارند كه خداي نخواسته فرصت از دست برود و كار مثبتي انجام نگيرد و فرهنگ همان باشد كه در طول مدت سلطه رژيم فاسد كارفرمايان بي‌فرهنگ، اين مركز مهم اساسي را در خدمت استعمارگران قرار داده بودند. ادامه اين فاجعه كه مع‌الاسف خواست بعضي گروه‌هاي وابسته به اجانب است، ضربه‌اي مهلك به انقلاب اسلامي و جمهوري اسلامي وارد خواهد كرد و تسامح در اين امر حياتي، خيانتي عظيم بر اسلام و كشور اسلامي است.»
در اين فرمان، حضرت امام به عده‌اي از اساتيد حوزه‌ها و دانشگاه‌ها مأموريت دادند تا ستادي تشكيل دهند و از افراد صاحب‌نظر و متعهد، از ميان اساتيد مسلمان و كاركنان متعهد و با ايمان و ديگر قشرهاي تحصيلكرده، متعهد و مؤمن به جمهوري اسلامي براي تشكيل شورايي دعوت كنند و براي برنامه‌ريزي رشته‌هاي مختلف و خط‌مشي فرهنگي آينده دانشگاه‌ها، براساس فرهنگ اسلامي انتخاب و آماده سازي اساتيد شايسته، متعهد و آگاه و ديگر امور مربوط به انقلاب آموزشي - اسلامي اقدام نمايند.
ستاد انقلاب فرهنگي طبق فرمان امام (ره) ملزم بود كه در برخورد با مسائل دانشگاهي فعاليت‌هاي خود را بر چند محور متمركز كند:
- تربيت استاد و گزينش افراد شايسته براي تدريس در دانشگاه‌ها،
- گزينش دانشجو،
- اسلامي كردن جو دانشگاه‌ها و تغيير برنامه‌هاي آموزشي دانشگاه‌ها، به صورتي كه محصول كار آنها در خدمت مردم قرار گيرد.
در شهريور ماه سال 62 با توجه به نظر امام خميني (ره) مبني بر لزوم ترميم و تقويت ستاد و به‌خصوص حضور مسئولين اجرايي در آن و به دنبال پيشنهاد و تكميل ستاد انقلاب فرهنگي از طرف رئيس جمهور وقت (حضرت آيت الله خامنه‌اي)، امام امت برخي از مسئولين اجرايي مانند نخست وزير، وزراي فرهنگ و آموزش عالي و فرهنگ و ارشاد اسلامي و دو نفر دانشجو به انتخاب جهاد دانشگاهي را به تركيب ستاد اضافه نمودند.
با بازگشايي دانشگاه‌ها و توسعه مراكز آموزشي و گستردگي فعاليت ستاد انقلاب فرهنگي ضرورت تقويت اين نهاد بيش از پيش احساس شد، به‌طوري حضرت امام (ره) در آذر 1363 براي دومين بار ستاد انقلاب فرهنگي را ترميم كردند و به اين ترتيب شوراي عالي انقلاب فرهنگي با تركيبي جديد تشكيل شد.
*وظايف شوراي عالي انقلاب فرهنگي
1. تدوين و تصويب اصول، اهداف، سياست‌ها و برنامه‌ريزي فرهنگي و علمي كشور، تدوين نقشه مهندسي فرهنگي كشور و روزآمد نمودن آنها.
2. تهيه و تدوين نقشه جامع علمي كشور.
3. تهيه و تدوين طرح توسعه و تحول نظام پژوهش و تعليم و تربيت كشور.
4. هدايت و ساماندهي مديريت كلان دستگاه‌هاي فرهنگي، آموزشي و پژوهشي و رسانه هاي كشور.
5. برنامه‌ريزي براي مواجهه‌ى فعال و مبتكرانه با تهاجم فرهنگي دشمنان با استفاده هدفمند از روش‌هاي كارآمد.
6. رصد مستمر تحولات برنامه‌هاي توسعه، فرهنگ، علم، پژوهش و فناوري كشور و ارائه‌ى راهبردهاي مناسب.
7. سياستگذاري، حمايت و بهره‌گيري از نظريه‌پردازي، و ايجاد و زمينه‌سازي و مناظره در حوزه فرهنگ و علم.
8. مشاركت فعال در برنامه‌ريزي جامع كشور در زمينه‌هاي علمي و فرهنگي مورد نظر چشم‌انداز و پيگيري تحقق آن.
9. برنامه‌ريزي و تهيه طرح‌هاي خاص براي شناسايي، جذب و ارتقاء بهره‌مندي از نخبگان، تربيت و پرورش علمي و معنوي استعدادهاي درخشان و بهره‌گيري از توانايي‌ها و ابتكارات و خلاقيت‌هاي آنان در حوزه فرهنگ و علم.
10. تصويب ضوابط و معيارهاي اساسي تأسيس مؤسسات و مراكز علمي، فرهنگي، تحقيقاتي، فرهنگستان‌ها، دانشگاه‌ها و مراكز پژوهشي و تصويب اساسنامه دانشگا ههاي خاص.
11. تهيه، تدوين و تصويب ضوابط كلي گزينش مديران فرهنگي و علمي كشور، استادان، معلمان و دانشجويان.
12. سياستگذاري براي تعيين سهم اعتبارات فرهنگي، علمي، پژوهشي و فناوري و تعيين جهت‌گيري و اولويت هزينه‌كرد اعتبارات در برنامه‌هاي پنج‌ساله و بودجه‌هاي ساليانه.
13. طراحي سازوكارهاي مناسب براي اجرايي شدن مصوبات شورا در دستگاه‌هاي مختلف كشور و نظارت مؤثر بر اجراي مصوبات.
14. ارزيابي برنامه‌هاي توسعه فرهنگي، علمي و اجتماعي كشور.
15. سياستگذاري و ساماندهي مديريت فعاليت‌هاي فرهنگي و علمي جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور.
16. تعيين سياست‌هاي رسانه‌اي جمهوري اسلامي ايران.
17. سياستگذاري لازم براي گسترش و حاكميت فرهنگ اسلام ناب محمدي(ص)
18. سياستگذاري براي توليد محصولات فرهنگي كشور براساس ارزش‌هاي و معيارهاي ملي و اسلامي.
19. تصويب پيوست‌هاي فرهنگي طرح‌هاي ملي و كلان اقتصادي، عمراني و صنعتي كشور.
20. سياستگذاري و برنامه‌ريزي كلان براي وحدت حوزه و دانشگاه.
21. سياستگذاري و برنامه‌ريزي براي بازبيني و تحول محتوايي در رشته‌هاي علوم انساني و علوم اجتماعي برمبناي ارزش‌هاي اسلامي و مقتضيات فرهنگي كشور.
22. زمينه‌سازي براي اجراي نقشه مهندسي فرهنگي كشور و نقشه جامع علمي كشور.
23. تعيين و تصويب شاخص‌هاي فرهنگي.
*جايگاه، اهمیت و ضرورت شورای عالی انقلاب فرهنگی
تدبير و تأكيد رهبر كبير انقلاب و مقام معظم رهبري بر استمرار وجود نهادي كه به‌طور دائم و به‌صورت مستمر و فعال موضوع فرهنگ و علم را طراحي و برنامه‌ريزي كند، از اهميت راهبردى اين نهاد حكايت دارد. تدبيرى كه موجب شده حجم زيادي از كاركردها در حوزه علم و فرهنگ و آنچه كه مبناي عمل در حوزه علم، آموزش، تحقيق و پژوهش قرار مي‌گيرد، براساس مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي باشد. اين موضوع ـ كه هم آمار و ارقام مؤيد آن است و هم مورد تأييد فعالان و كارشناسان حوزه‌هاي گوناگون است ـ نشان مي‌دهد كه اين تدبير و انديشه از ابتدا با رهبران انقلاب بوده است و به‌دليل اهميتي كه بخش علم، تحقيق و فرهنگ داشته اين نهاد در جايگاه تصميم‌سازي و تصميم‌گيري كشور پيش‌بينى شده است.
جايگاه، نقش و مأموريت‌هاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي در طراحي و هدايت علم و هنر و فرهنگ كشور، رسالتي است كه بر عهده ديگر نهادها و قواي كشور گذاشته نشده است.
مقام معظم رهبرى در مورد جايگاه شوراى عالى مي‌فرمايند:
«يك جايي لازم است كه ما به فعاليت‌هاي فرهنگي متنوع و گوناگون و بسيار پراكنده و گسترده يك سمت و سو و جهت واحد بدهيم. مركز اين همين جا است. آن مركزي كه شما به دنبال آن مي‌گرديد همين است. ما جاي ديگري نداريم. نمي‌توانيم هم جاي ديگري درست كنيم.»
وظيفه شوراي عالي انقلاب فرهنگي فقط سياستگذاري نيست، بخش زيادى از كار شوراي عالى انقلاب فرهنگي سياستگذاري است؛ ولي بخشى ديگر طراحي شيوه‌هاي اجرايي يك تصميم در حوزه استراتژيك است.
همچنين معظم‌له در سال 1386 مي‌فرمايند:
«ضروري است سازوكارهاي لازم به‌منظور هماهنگي و مديريت كلان دستگاه‌هاي فرهنگي از سوي شورا در اسرع وقت تدوين گردد»
مقام معظم رهبري در ديدار مورخ 23/3/90 با اعضاي شوراي عالي، ضمن اشاره به اهميت بالاي مقوله‌ى فرهنگ، مسئوليت شوراي عالي را عظيم خواندند و تأكيد كردند: « مهم در عرصه‌ى تهاجم پيچيده و فراگير فرهنگ جبهه استكبار بر ضد نظام اسلامي، شوراي عالي انقلاب فرهنگي همچون يك قرارگاه اصلي، وظيفه سياستگذاري راهبردي و هدايت دستگاه‌ها و مراكز تأثيرگذار فرهنگي و بخش‌هاي اجرايي را بر عهده دارد.»
منبع: پایگاه اطلاع رسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی
